นี่คือครกสีข้าว ที่ชาวบ้านของไทยเราใช้ในการสีข้าวมาอย่างยาวนานแล้ว จะเรียกว่าครก ก็คงไม่เต็มปากเต็มคำมากนัก เพราะสิ่งที่ขาดไปคือสาก เพราะสากต้องคู่กับครก แต่ช่างเถอะเขาจะเรียกว่า ครก หรือเครื่องสีข้าวโบราณอะไรก็ได้ แต่สิ่งนี้คือสิ่งที่คู่วิถีชีวิตคนไทยเรามายาวนาน
ผมเองเห็นสิ่งนี้มานานมากแล้ว เมื่อตอนเด็ก ๆ ก็เห็นผู้เฒ่าผู้แก่เขาก็สีข้าวที่เก็บไว้ในชะลอมข้าว(ยุ้งข้าว) ด้วยเครื่องสีข้าวแบบนี้ หลายคนสร้างมันไว้ติดบ้าน เพื่อความสะดวกไม่ต้องไปใช้เครื่องสีข้าวของบ้านอื่น ๆ บางคนไม่มีเครื่องแบบนี้ก็เอาแบบครกตำข้าว ใช้สากตำให้เปลือกข้าวหลุดออกจากเมล็ดข้าวสาร แล้วแยกมันออกจากกันด้วยกระด้งอีกที
ครกสีข้าวรุ่นนี้ ทำด้วยไม้เป็นส่วนประกอบหลัก และมีดินเหนียวสำหรับอัดไว้ด้านในตัวครกให้แน่นและหนัก เพื่อจะได้บดเมล็ดข้าวเปลือกให้กลายเป็นข้าวกล้องและข้าวสารในขั้นตอนต่อ ๆ ไป การใช้แรงงานก็เป็นแรงงานคนนั่นล่ะครับ คอยผลักคอยดึงตัวคานจากระยะห่างจากตัวครกนิดหน่อย เพื่อให้เกิดแรงกระทำที่มากพอจะทำให้ตัวครกสีหมุนไปได้ ปล่อยให้เมล็ดข้าวสารค่อย ๆ ไหลลงไปในร่องเล็ก ๆ ที่อยู่ภายในครกจากนั้นก็จะไปถูกบดโดยหน้าสัมผัสของตัวครกทั้งสองส่วนที่ซ้อนกันอยู่ทั้งบนและล่าง แล้วเมล็ดข้าวเปลือกที่แตกออกแล้วจะไหลลงสู่ด้านล่างข้างนอกตามทางที่ทำไว้แล้ว
คนที่ไม่เคยเห็นอาจจะนึกภาพตามขั้นตอนดังกล่าวไม่ออก แต่เชื่อว่าเรื่องแบบนี้พอที่จะหาที่ศึกษาหรือหาข้อมูลเพิ่มเติมกันได้ไม่ยากครับ แม้ไม่ได้มีให้เห็นกันทั่วไปอีกแล้ว แต่ก็ขอให้คนไทยทุกคนรับรู้ไว้ก็แล้วกันว่านี่คือภูมิปัญญาของพื้นถิ่นบ้านเรา และคนไทยรุ่นเก่า ๆ เขาใช้งานเครื่องใช้เหล่านี้กันครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น